Opis latającego czółenka

Latające czółenko było jednym z najważniejszych wynalazków wczesnej rewolucji przemysłowej. Przed jego wynalezieniem, tkactwo było w większości chałupnictwem wykonywanym w małych domowych warsztatach. Po jego wynalezieniu wielkie krosna fabryczne zaczęły wypierać z rynku drobnych tkaczy ręcznych. Szybkość działania krosna fabrycznego z latającymi czółenkami przyczyniła się do wynalezienia maszyn przędzalniczych, co z kolei stworzyło ogromny popyt na bawełnę. Tkanina bawełniana była tak naprawdę pierwszym prawdziwym produktem przemysłowym, produkowanym masowo i tanio w fabrykach przez maszyny, a nie ludzkich rzemieślników.

Wynalezienie latającego czółenka

Latające czółenko zostało wynalezione przez Anglika Johna Kaya w 1733 roku. Kay poszukiwał nowego rodzaju czółenka, które przyspieszyłoby stosunkowo powolne tempo tkania ręcznego. Zadaniem czółenka jest wprowadzanie wątku pomiędzy nici osnowy na krośnie. Nici osnowy biegną pionowo od przodu krosna do tyłu, a tkacz podnosi jedne nici, a obniża inne. W ten sposób powstaje "szopa", a czółenko jest tradycyjnie przerzucane przez szopę ludzką ręką. W tradycyjnym czółenku wątek zsuwa się ze szpulki w czółenku i wychodzi z jednej strony czółenka. Kay wynalazł czółenko, które jest przerzucane mechanicznie. Tkacz nigdy nie dotyka czółenka, chyba że w celu wymiany szpulki. Wynalazek ten znacznie przyspieszył proces tkania i umożliwił tkanie znacznie szerszych tkanin. Nowy wynalazek był kontrowersyjny, ponieważ wyeliminował z rynku niektórych tkaczy ręcznych. Kay nigdy nie skorzystał ze swojego wynalazku i zmarł we Francji.

• Latające czółenko zostało wynalezione przez Anglika Johna Kaya w 1733 roku.
  
• W tradycyjnym czółenku wątek zjeżdża z szpulki w czółenku i wychodzi z jednej strony czółenka.

Jak działa latające czółenko

Latające czółenko porusza się wzdłuż "wyścigu", który jest wbudowany w bijak krosna. Na każdym końcu bieżni znajduje się skrzynka z mechanizmem, który z dużą siłą wyrzuca czółenko ze skrzynki i przenosi je na drugą stronę bieżni. Tkacz pociąga za sznurek, który uruchamia ten mechanizm i wystrzeliwuje czółenko na drugą stronę wyścigu. Kiedy tkacz pociąga po lewej stronie, czółenko leci w tamtą stronę, a kiedy pociąga po prawej, leci z powrotem. Latające czółenko ma metalowy nos w kształcie kuli i porusza się po bieżni na rolkach. Wątek wysuwa się z jednego końca czółenka, a nie z boku. Wątek jest nawijany na pirn, a nie na szpulkę, a pirn nie obraca się w czółenku.

• Latające czółenko biegnie wzdłuż "wyścigu", który jest wbudowany w bijak krosna.
  
• Na każdym końcu wyścigu znajduje się skrzynka z mechanizmem napędzającym czółenko z pudełka i z dużą siłą na drugą stronę wyścigu.

Zalety latającego czółenka

W przypadku tradycyjnego czółenka rytm tkania obejmuje kilka ruchów: tkacz otwiera szopę, stąpając po bieżniach, rzuca czółenko jedną ręką, łapie je drugą, a następnie używa ręki rzucającej do wbicia wątku po zamknięciu szopy. Dzięki latającemu czółenku ruchy tkacza są ograniczone do minimum: musi on tylko zmieniać szopy, opierając stopy na bieżniach, pociągać za sznurek i bić. Jego ręce nie muszą rzucać ani łapać czółenka. Ponieważ szerokość tkania nie jest już ograniczona do szerokości zasięgu ręki tkacza, tkanina - i krosno - może być znacznie szersza niż zasięg ramion mężczyzny.

• W przypadku tradycyjnego czółenka rytm tkania obejmuje kilka ruchów: tkacz otwiera szopę, stąpając po bieżniach, rzuca czółenko jedną ręką, łapie je drugą, a następnie używa ręki rzucającej do wbicia wątku po zamknięciu szopy.
  
• Dzięki latającemu czółenku ruchy tkacza są ograniczone do minimum: musi on tylko zmieniać szopy, opierając stopy na bieżniach, pociągać za sznurek i bić.

Wady latającego czółenka

Latające czółenko, podobnie jak wiele innych wczesnych wynalazków rewolucji przemysłowej, wiązało się z kosztami ludzkimi. Tkanie z jego użyciem było o wiele bardziej męczące, ponieważ wyścig i skrzynki na bijaku sprawiały, że bijak był o wiele cięższy. Ponadto, zamiast bić na przemian lewą i prawą ręką, tkacz przez długi czas bił tylko jedną ręką, a drugą ciągnął za sznurek, co było mniej ergonomicznym sposobem tkania. Ponadto czółenka mogły wylatywać z maszyny z ogromną prędkością, a fabryki, w których używano latających czółenek, zaczęły stawać się niebezpiecznymi miejscami, w których dochodziło do wypadków, takich jak urazy oczu. Ostatecznie latające czółenka zostały zastąpione maszynami, które wstrzykiwały wątek innymi metodami.

• Latające czółenka, podobnie jak wiele innych wczesnych wynalazków rewolucji przemysłowej, wiązały się z kosztami ludzkimi.
  
• Również czółenka mogły wylatywać z maszyny z ogromną prędkością, a fabryki, w których używano latających czółenek, zaczęły stawać się niebezpiecznymi miejscami, w których dochodziło do wypadków, takich jak urazy oczu.